Het klinkt als een Scandinavische cocktail: een mengeling van Finse en Zweedse cultuur, op de grens van Noorwegen en Zweden. Het lijkt onlogisch, maar dat is het niet. Want in de loop van de 17e eeuw heeft een flink aantal Finse landbouwers zich hier gevestigd. Op zoek naar nieuw, ongebruikt land om zich te vestigen kozen ze uiteindelijk voor de uitgestrekte en onbewoonde heuvels en bergen rond wat nu de grens is tussen Zweden en Noorwegen. Zij brachten hun eigen taal, landbouwtechniek, gerechten en cultuur met zich mee. Anno 2019 is deze groep Finnen ‘opgegaan’ in de Zweedse bevolking. Maar de sporen van hun aanwezigheid zijn nog op talrijke manieren merkbaar in het gebied dat nu door cultuurhistorici Finnskogen wordt genoemd. Op pad in het land van de ‘bosfinnen’.

…

Super Zweeds: vers gebakken wafels met koffie

…

Kvarntorp

We gaan ons dan weliswaar onderdompelen in meerdere culturen, maar eerst doen we nog even ‘echt Zweeds’. Niet ver van het startpunt van onze route ligt een oude Fins-Zweedse (!) boerderij, waar je kunt rondkijken in de oude gebouwen. En waar in de zomer verse wafels met koffie wordt geserveerd. En als je iets geproefd moet hebben in Zweden, is dat het wel. Het land kent zelfs een nationale wafeldag (25 maart), maar ook midden in de zomer smaken ze heerlijk. En het is een prima bodempje om onze 8 km lange wandeling in Finnskogen mee te starten.

…

Keizersmantel

…

Gefladder

Bij het startpunt van de route, aan het meer Lomsen, staan tien auto’s geparkeerd. Dat is druk voor Zweedse begrippen, maar de route is in trek en relatief dichtbij het Finn-cultuur museum in Lekvattnet. Na het museum kun je hier met eigen ogen zien wat er nog over is van de Finn-cultuur. De oevers van het meer zijn bezaaid met bloemen, in deze tijd en op deze plek vooral Blauwe knoopjes, Jacobskruiskruid, Scabiosa en Zomerheide. Die combinatie heeft kennelijk een onweerstaanbare aantrekkingskracht op vlinders en bijen. Er wordt driftig gezoemd en gefladderd in de bermen langs de weg en het wandelpad. Mooi!

…

Smalle paden door de ruige natuur

…

Finnskogen: bossen van de Finnen

Met de huidige bevolkingsaantallen valt het nauwelijks voor te stellen, maar het gebied dat we nu het westen van Finland noemen was aan het eind van de middeleeuwen relatief dichtbevolkt. Zo dichtbevolkt dat leden van Finse en Slavische stammen die zich hier hadden gevestigd, genoodzaakt waren te verhuizen in westelijke richting. Hun specifieke landbouwtechniek, volgens het Slash & Burn-principe, bracht met zich mee dat ze voortdurend op zoek waren naar nieuwe gronden.  En zo trok men steeds verder naar het westen. Vanaf de Zweedse oostkust trokken ze steeds verder westwaarts, om uiteindelijk hier hun ’thuis’te vinden. ‘Skog’ betekent in het Zweeds Bos. Finnskogen: Bossen van de Finnen.

…

Aan de grens met Noorwegen

…

In het donkere bos

We volgen de goed gemarkeerde route en zien met eigen ogen hoe onherbergzaam het heuvelachtige gebied is. Weinig aantrekkelijk voor landbouw, veel keien en rotsen in de bodem. Daar waagt geen landbouwer zich aan. Op dit stuk van de route is nog niet zo heel veel van de Finse sporen te zien. We passeren het huis Svartbäcken op gepaste afstand; het is bewoond en er zitten mensen in de tuin. Nazaten van de Finnen? Al na ruim 3 km passeren we de grens met Noorwegen; niet meer dan een houten bord.

..

Østerby, een van de zeven ‘dorpen’

…

Familie-torp

De term ’torp’ doet denken aan ons ‘dorp’, maar dat is in dit geval enigszins overdreven. De torpen zijn plekken waar families zich hebben gevestigd en waar een gezin woonde. Later werd er in sommige gevallen een huis naast gezet voor de kinderen, maar van echte dorpen kun je niet spreken. Sommige torpen zijn bewoond gebleven en hebben zich ontwikkeld tot traditionele huizen. Zo is Østerby nu een vakantiewoning in traditionele stijl, maar wel met hippe loungebank in de tuin. Lebisko is een huis waar wandelaars van de Finnskogsleden – het langeafstandspad langs de grens – kunnen overnachten en waar je koffie kunt krijgen, zonder wafels dan wel weer.

…

‘Heb een fijne dag’

…

In de familie

Veel nazaten van de Finse immigranten zijn lange tijd nog in, of in de directe nabijheid, van het ouderlijk huis blijven wonen. Mede daardoor is er veel van de Finse cultuur bewaard gebleven. Zo zijn in vrijwel iedere hembygsgård in de provincie wel een of meerdere oorspronkelijke Finse huizen te bewonderen. Een aantal typisch Finse boerenbedrijven zijn gerestaureerd en trekken bezoekende toeristen die het verhaal van de Finse geschiedenis in Zweden willen horen. Maar er zijn ook genoeg voormalige woningen te vinden die een minder gunstig lot hebben getroffen. Vervallen, ingestort en overwoekerd staan ze te wachten tot de natuur definitief de overhand krijgt en hun bestaan volledig aan het oog heeft onttrokken. De wandeling loopt langs Kissalamp, zo’n huis dat er treurig vervallen uitziet.

…

Ritamäki, een gerestaureerde/geconserveerde traditionele boerderij, nu cultureel centrum in de Finnskogen

…

Ritamäki

De cultuur van de Finnen heeft z’n sporen nagelaten in deze regio. Bijvoorbeeld in geografische namen;  veel rivieren, heuvels, en moerassen worden nog immer aangeduid met hun Finse naam. Zo komt de toevoeging ‘lamp’ aan de naam van een klein meer rechtstreeks uit het Fins (‘lampi’). Bijvoorbeeld: Garnilamp, Packalamp. Heuvels hebben vaak de toevoeging ‘mäki’: Ritamäki . Maar ook in het dagelijks leven heeft de Finse cultuur bij menigeen nog een duidelijke plaats. Het Fins als voertaal mag dan al enige decennia zijn verdwenen, veel oudere mensen hebben nog een aardige Finse woordenschat. Ritamäki is ook de naam van de oude boerderij (op een heuvel) die het hart vormt van een klein natuurreservaat. Laten ze hier nu ook wafels serveren……

…

Hoe minder….

Gevuld met wafels, een beetje wijzer geworden over de Finnskogen en de Finn-cultuur en behoorlijk zen van de overweldigende stilte van de Zweedse natuur leggen we laatste kilometers af, terug naar ons startpunt. Een glooiend, met boomwortels bezaaid pad daalt af naar de oever van het Lomsen, waar alweer nieuwe auto’s staan geparkeerd. Fijn om te bedenken én merken dat je van de aanwezigheid van die mensen niets merkt. Ze lopen een half uur voor of achter je en de hele route krijg je ze niet te zien. In dat opzicht berijpen we wel dat die Finnen kozen voor deze stille, afgelegen plek. Less is more!

…

Praktisch

Dit is wandeling 3 uit Wandelen in Värmland, een gids met 24 dagwandelingen in deze regio in het midden van Zweden. Kijk op onze website voor meer informatie over de wandelgids. Daar vind je ook de routebeschrijving van een andere wandeling uit de gids. De gids direct bestellen kan natuurlijk ook. Ga daarvoor naar ons bestelformulier.

…

Meer lezen over Wandelen in Värmland?

Bekijk dan deze blogs:

Glaskogen Natuurreservaat: Wandelen langs meren en bossen

Het goud van de veengebieden in Värmland, Zweden

Wandelen in Värmland: korter is (soms) beter!

Sysslebäck: alleen op de wereld in Zweden

Sneeuwwandeling in Zweeds Värmland

Glaskogen revisited, of herloop je ‘eigen’ wandeling