In 1309 vestigde de Souvereine Militaire Hospitaal Orde van Sint Jan, ook bekend als de Johannieter ridders zich op Rhodos. Deze oudste bekende geestelijke ridderorde is in 1099 in Jeruzalem opgericht met als doel: verpleging van zieken en strijden voor het christendom. Die laatste taakopvatting betekende dat de orde zich actief inzette om de oprukkende islam in de oostelijke helft van het middellandse zeegebied te bestrijden. Dat deden ze bovenal door zichzelf en het eiland goed te beveiligen. Er werd een serie imposante burchten uit de grond gestampt, waarvan de ruïnes tot op de dag vandaag zijn te bewonderen.
…
De ruïne van de burcht in Archangelos
…
Welkom in Archangelos
De Griekse vlag wappert vandaag fier op de burcht van Archangelos. Althans, wat daar nog van over is. De meeste burchten van de Johannieter ridders zijn inmiddels flink vervallen, al heeft hier iemand kennelijk de moeite genomen de vlag te hijsen op de resten van wat eens een trots verdedigingswerk is geweest. We zijn hier vanaf de badplaats Stegna langs de hellingen omhoog naartoe gewandeld. De burcht, ligt aan de rand van de stad, met uitstekend zicht over zee. Die Johannieters wisten wel waar ze moesten bouwen!
Na Rhodos-stad is dit qua inwonertal de derde stad van het eiland, al oogt het min of meer als een groot en druk dorp. Weinig toeristen te zien, het zijn vooral de circa 6.000 inwoners zelf die de levendigheid in het centrum creëren. Blikvanger van de stad is, naast de burcht, de hagelwitte klokkentoren van de kerk die aan aartsengel Michael, de beschermheilige van de stad, is gewijd.
…
Binnen de oude stadsmuren
…
Hoofdstad
In de periode tussen 1309 en 1523 – dus ruim twee eeuwen – dat de Johannieter orde hier zijn hoofkwartier had werd het eiland verrijkt met zes burchten. Het meest bekend is de burcht die de middeleeuws stad Rhodos omsluit. Een ongekende fortificatie met muren die op sommige plaatsen tot wel 14 meter dik zijn. In de stad die sinds 1988 op de UNESCO Werelderfgoedlijst staat, vind je onder meer het Paleis van de Grote Meesters, het Grote Ziekenhuis en de Straat van de Ridders als herinnering uit de tijd dat de orde hier heer en meester was. De orde kende drie klassen: de ridders (kleding: zwarte, in oorlog rode mantel met wit kruis), de priesters en de broeders. Het rode kruis van de orde op een wit vlak is het symbool van de zorg geworden, het Rode Kruis.
Wie door Rhodos stad slentert, kan zich vergapen aan de fraaie oude gebouwen en imposante verdedigingswerken. Een rondwandeling over de stadsmuren is een aanrader om beter zicht te krijgen op de imposante bouwprestaties van de orde. De sfeer van dikke muren en donkere, zware gebouwen staat in schril contrast met de kleurige drukte die de toestroom van toeristen met zich meebrengt. Voor de deur van de vesting ligt een mondaine jachthaven en even verderop leggen met de regelmaat van de klok cruiseschepen aan. Wie de stad op zijn rustigst wil zien, doet dat het beste buiten het hoogseizoen en in de vroege ochtend.
…
Nu is de ruïne een combinatie van burcht en de antieke tempels die hier gestaan hebben.
….
Van Acropolis tot burcht
In totaal bouwden de Johannieter ridders zes forten op strategische plaatsen. Zo werd de antieke Acropolis van Lindos omgebouwd tot fort en verrezen er burchten langs de oostkust bij Archangelos en Charaki. Aan de westkust bouwden ze forten bij Kritinia en Monolithos. De burchten stonden onderling met elkaar in verbinding; met vuur en rooksignalen konden vijandelijke aanvallen snel aan elkaar worden doorgegeven. Het blijft nog steeds nauwelijks voor te stellen hoe ze al de benodigde bouwmaterialen naar die afgelegen plaatsen hebben weten te brengen.
…
De ezel als transport middel, nog steeds…
…
Transportmiddel
Waarschijnlijk gebeurde dat deels met ezels, die manden met stenen naar boven moesten dragen. In de 21e eeuw is dat helaas nog steeds een populair transportmiddel bij een bepaald type toeristen. In Lindos stuiten we onder het uithangbord ‘Lindos taxi’ op een groepje van deze langorige vrienden met een zadel op hun rug. Zij dragen op bevel en tegen betaling mensen omhoog naar de voormalige Acropolis van Lindos. Leuk misschien voor kleine kinderen die de hele klim niet op eigen kracht kunnen maken, maar het vergt veel zelfbeheersing om de volwassenen die plaatsnemen op zo’n beestje niet uit het zadel te trekken.
…
Zicht op Lindos, met erboven de acropolis/burcht
…
Naar boven
Wij maken de klim met de benenwagen en bovenop genieten we van het uitzicht over Lindos. De hoofdzakelijk witte huisjes liggen dicht op elkaar gebouwd aan de voet van de berg. Lindos is naast Rhodos-stad de trekker op het eiland en de afgelopen decennia heeft deze plek ook weer een beetje het aanzien van de oorspronkelijke Acropolis gekregen. Hier werd de moedergodin Athena Lindia aanbeden. Met de komst van het Christendom verviel de tempel, waarna de Johannieters deze plek omtoverden tot een fort. Nu kun je weer een paar gerestaureerde zuilen zien en zijn ook de contouren van de tempel zichtbaar gemaakt in het plaveisel. Wat onveranderd is gebleven is het magistrale en strategische uitzicht over de oostkust.
…
Ruige oostkust
…
Langs de kust
Diezelfde kust verkennen we een paar dagen later te voet, als we een wandeling maken vanuit Archangelos (opnieuw) langs de burcht, naar het circa 8 km zuidelijker gelegen Charaki. Dat is een klein badplaatsje, met een fraai strand (Agathi) aan de voet van de Feraklos-burcht, ook geboeuwd door de Johannieter ridders. Onze tocht volgt eerst een paar brede landwegen, maar gaat bij de kust over in een smal voetpad langs de ruige hellingen, op zo’n 50 meter boven zeeniveau. Het landschap bestaat hier hoofdzakelijk uit grillig gevormde rotsen. Hoogtepunt is de natuurlijke opening in de rotsen waardoor een boogconstructie is ontstaan. Een soort erepoort voor de wandelaar die de moeite neemt om hiernaartoe te ‘klauteren’.
…
Wat een uitzicht!
…
Wat een leven!
Na een flinke pauze bij de boog vervolgen we ons pad en komen weer op wat gemakkelijker begaanbaar terrein bij Charaki en de burcht. Die is helaas afgesloten wegens instortingsgevaar, zo begrijpen we uit het bordje. Evengoed een fraai gezicht om de ruïne hoog op de rots vanaf strandniveau te zien liggen. Vanaf Charaki volgen we de weg landinwaarts, op zoek naar een bushalte om ons terug te brengen. Langs de weg treffen we twee ezels die het beter getroffen lijken te hebben dan hun collega’s in Lindos. Goed doorvoed en zonder zadel staan ze tussen de wilde bloemen in een weitje en laten zich gewillig achter de oren krabbelen. Zo hoort een ezelleven te zijn!
…
De burcht van Monolithos
…
Westkust
In de daaropvolgende dagen verkennen we ook de omgeving van de twee burchten die de Johannieter ridders bouwden aan de westkant van het eiland. Die liggen een stuk zuidelijker en zijn daardoor minder in trek bij toeristen. Dat heeft zowel voordelen (lekker rustig) als nadelen (minder onderhoud). Zo ziet de ruïne in Monolithes er belabberd uit, met uitzondering van het witgekalkte kerkje dat er middenin is gebouwd. Dat dateert ongetwijfeld van later tijd en wordt beter onderhouden. Al gebied de eerlijkheid om te melden dat de dragende buitenmuur van de burcht er strak en stevig uitziet. Toch recent gerestaureerd?
Monolithos ligt op zo’n 330 meter boven zee en via een lange afdaling wandelen we naar de kust. Daar is echt geen mens te bekennen en hebben we het strandje voor ons zelf. Vanaf Kaap Fourni, een rotsmassa die als een gestrekte vinger het water in steekt, zoeken we de weg terug omhoog. Er loopt een smal voetpad dat regelmatig verdwijnt in het struikgewas. Gelukkig hebben andere wandelaars “steenmannen” (hopen gestapelde stenen) achtergelaten die ons de weg wijzen. Na een klim van ruim een uur zijn we terug aan de rand van het dorp. Een koud drankje op het terras van de dorpstaverna om de dorst te lessen en een verkoelend windje vanuit zee doen de rest.
…
Het embleem van de Johanniter Orde in Nederland
Verhuizen en afsplitsen
Die rust was er in 1522 nog niet. Al hun bouwinspanningen ten spijt werden de Johannieter ridders in 1522 na een zes maanden durend beleg toch verslagen door de Ottomanen en zo kwam het eiland Rhodos in Turkse handen. De ridders vestigden hun nieuwe hoofdkwartier op Malta, waar ze tot op de dag van vandaag nog gevestigd zijn. De officiële naam luidt sindsdien de Soevereine Militaire Hospitaal Orde van Sint Jan van Jeruzalem, van Rhodos en van Malta. Door de eeuwen heen zijn er diverse afsplitsing binnen de orde geweest. Zo is er sinds 1946 de Johanniter Orde in Nederland actief. Dat is een Nederlandse Ridderlijke Orde en protestantse evenknie van de Maltezer Orde. De orde werd door koningin Wilhelmina opgericht, als opvolger van de in 1909 door haar opgerichte Commenderij Nederland van de Balije Brandenburg der Johanniter Orde. Maar de echte, die kwamen dus van Rhodos!
…
Zelf wandelen op Rhodos?
De wandelingen in dit artikel zijn afkomstig uit onze gids Wandelen op Rhodos. Daarin vind je 20 dagwandelingen op dit Griekse eiland. Kijk op www.wandelenoprhodos.nl voor meer informatie. De gids kost €15,95 en is ook direct bij ons te bestellen. Ga daarvoor naar onze webshop. Bij ons betaal je geen verzendkosten.
…
Verantwoording
Dit artikel verscheen in het herfstnummer 2020 van Griekenland Magazine.
Tekst: Paul van Bodengraven
Foto’s: Marco Barten
…
Meer lezen over wandelen op Rhodos?
Bekijk dan deze blogs:
Geef een reactie