In augustus 1953 schudde de aarde op Zakynthos. Een zware aardbeving legde vrijwel het hele eiland in puin. Nu, bijna zeventig jaar later is daar vrijwel niets meer van te merken, behalve dat de meeste gebouwen er logischerwijs redelijk modern uitzien. Toch zijn er nog sporen van de aardbeving te vinden, bijvoorbeeld in het binnenland. We gaan op zoek naar een paar ruïnes van plattelands kerken, die nooit werden herbouwd. Stille getuigen van hoe het eiland er na de ramp moet hebben uitgezien.
…
Het is maar moeilijk voor te stellen hoe Zakynthos er na 12 augustus 1953 moet hebben uitgezien. Als vakantievierder op het groene eiland merk je niets meer van het natuurgeweld dat indertijd vrijwel alles heeft weggevaagd. Om een indruk te geven van de impact: alleen al in Zakynthos-stad bleven slechts drie gebouwen staan, de rest stortte in. Tien dagen lang woedde er een verwoestende brand. Na de aardbeving begon een lange periode van herstel: puinruimen en wederopbouw. Veel van de historische gebouwen in de stad zijn in oude stijl herbouwd. Op andere plaatsen verrees, voor die tijd moderne, nieuwbouw. In andere dorpen en steden ging het al net zo, al ging dat minder voortvarend. Een aanzienlijk deel van de eilandbevolking trok na de ramp weg, op zoek naar een beter leven elders, in Griekenland of zelfs daarbuiten. Een van de oudste plaatsen in het binnenland is Macherado, een rustig stadje waar het toerisme waar weinig voet aan de grond heeft gekregen. Die komen hier hooguit doorheen met hun huurauto, onderweg naar een van de bezienswaardigheden aan de kust. Macherado ligt aan de oostkant van de bergrug Vrachionas, met voor de deur een vruchtbare laagvlakte. Er wonen circa 1.000 inwoners in het dorp en omstreken, de meeste landbouwers. Op de vlakte worden groenten en druiven verbouwd, op de berghelling vind je vooral olijfbomen.
…
Uitzicht over Macherado
…
Herstel van kerken
De Agios Timotheos Mavras is een van de blikvangers van Macherado. Hij staat inmiddels weer fier overeind, net als de imponerende klokkentoren ernaast. Deze van oorsprong 14e -eeuwse kerk is na de aardbeving opnieuw opgebouwd. Maar voor een aantal plattelandskerkjes in de omgeving van het dorp was er na 1953 geen tweede kans. De ruïnes zijn blijven staan en zijn overwoekerd geraakt. Een enkele ruïne is weer vrijgemaakt van de begroeiing, zodat je kunt zien hoe groot de schade moet zijn geweest. Als een litteken in het landschap biedt zo’n ruïne een blik op de onvoorstelbare schade die indertijd is aangericht. Een mooi decor om doorheen te wandelen en dus gaan we op pad voor een rondwandeling van ruim acht kilometer, door de olijfboomgaarden en kerkruïnes rond Macherado.
…
Het Eleftheotria-klooster
…
De berg op
Vanuit het dorp wandelen we richting de berghellingen. In drie minuten sta je vanaf het niet-bruisende centrum van Macherado al aan het begin van uitgestrekte olijfboomgaarden die de hellingen groen kleuren. En van schaduw voorzien, wat wel zo prettig is als je een forse klim moet maken. Om naar boven te komen moeten we ruim 200 hoogtemeters overbruggen en dat gebeurt met een steile klim. Voor het gemak van de olijfboeren én om erosie tegen te gaan, is een smalle betonweg aangelegd waarlangs we omhoog slingeren. Met je huurauto omhoog kun je hier wel vergeten, alleen een tractor of 4 wheeled terreinwagen kan deze weg bedwingen. Op het eerste stuk zien we nog een ren met kippen en een kukelende haan, maar daarna wordt het stil.
Al snel krijgen we zicht op Macherado en zien een groot wit-rood gebouw dat oogt alsof het in de Efteling thuishoort in plaats van op een berghelling in Griekenland. Dat blijkt het Eleftheotria-klooster te zijn, waar de nonnen in afzondering leven. Eentje onderhoudt contact met de buitenwereld, zoals we later die middag zullen merken.
…
Kijken zo ver je kan
…
Uitzicht
We passeren een kapel met klokkentoren die niet veel ouder oogt dan een jaar of twintig. Nog geen kerkruïne te bekennen, maar wel een waakhond die vanuit de verte naar ons blaft. ‘Blaffende honden bijten niet’, maar deze ligt gelukkig – zoals meestal in Griekenland – aan een ketting. We zwoegen nog even verder omhoog langs de betonweg en eenmaal boven op de bergrug volgen we een onverharde weg die net onder de top langs de helling slingert. Hier vandaan heb je wijds uitzicht over de vlakte. In de verte zien we zelfs Zakynthos stad liggen en daarachter glanst de zee. Ruim twee kilometer genieten we van dit fraaie panorama en de diepe rust van het groene landschap. De perfecte plek om een lange lunchpauze in te lassen!
…
In de tuin van Maria en Johannes
…
Maria en Johannes
Dan gaat de weg weer dalen en al snel bespeuren we de eerste tekenen van de bewoonde wereld: een half verharde weg die langs een overgroeide klokkentoren voert. Het is een vrijstaande beltoren, naar Venetiaans ontwerp, die deels gerestaureerd lijkt. De achterliggende Maria ten Hemelopneming-kerk (of wat er nog van over is) is geheel verdwenen onder een dikke laag groen. Een vijgenstruik groeit uit de resten van wat ooit een muur moet zijn geweest. Een wilgachtige boom concurreert met de toren qua hoogte. Via een opening in het groen komen we in wat vroeger de achtertuin moet zijn geweest. Tussen het groen door gluren we naar de voormalige binnenruimte van de kerk en ontwaren een paar brokstukken muur en vloer. Ondoordringbaar groen maakt het onmogelijk om echt ‘naar binnen’ te stappen.
…
Beltoren van Johannes de Evangelist
Aan de overkant van ons pad verwijst een piepklein bordje in het Grieks naar een ander kerkje. En hoewel het maar zo’n vijftig meter is langs een overgroeid pad door een olijfboomgaard, zie je daar pas dat er nog een ruïne staat, van een kerkje gewijd aan Johannes de Evangelist. Anno 2022 is eigenlijk alleen nog maar de beltoren te zien, met boven op een scheefgezakt kruis dat er zo op het oog elk moment vanaf zou kunnen vallen. Een van de muren van het kerkje staat nog redelijk overeind, maar is volledig overwoekerd met klimop. Met moeite lukt het om naar binnen te gluren, wat maakt dat een vogel verschrikt wegschiet. Waarschijnlijk is de kerk door de aardbeving al flink ingestort en heeft Moeder Natuur daarna nog een handje geholpen om de sporen van de bouwers zoveel mogelijk uit te wissen.
…
Natuurgeweld maakt indruk, zelfs zeventig jaar later als je alleen nog maar de gevolgen ervan kunt zien. De ruïnes zijn indrukwekkende getuigen van het verleden, hebben iets tragisch, maar zijn ook indrukwekkend mooie voorbeelden van de vergankelijkheid. Een gevoel dat beklijft totdat we de 21e eeuw weer binnenstappen in het gehuchtje Vougiato, waar een autowrak langs de doorgaande weg staat, een container met vuil erom smeekt om geleegd te worden en de huizen er weer modern en goed onderhouden uitzien.
…
….
…
‘Opgegraven’
We stappen langs de weg naar Macherado en stuiten dan op de overblijfselen van de Demetrius in Melinadeo-kerk. Die is voor de verandering wel ontdaan van alle begroeiing, waardoor je de contouren van de kerk goed kunt bekijken. We kunnen er zelfs ‘in”, voor zover je dat kunt zeggen van een gebouw waar het dak en een paar zijmuren ontbreken. We zien een oud hekwerk, roestige stalen ornamenten. De kerkvloer is verdwenen, wellicht zijn die stenen elders hergebruikt. Dwalen door zo’n vervallen gebouw doet een beetje denken aan Pompeï, waar de gebouwen zijn opgegraven uit hun bedekking van grond en vulkaanas. Hier was dat waarschijnlijk een dikke laag planten.
…
Moderne nonnen
Bij terugkomst in Macherado besluiten we nog even op bezoek te gaan bij het nonnenklooster, waar we dus ontdekken dat er maar een non is die de bezoekers ontvangt. We mogen rondkijken in de kapel en een deel van het gebouw dat, zoals zoveel gebouwen op Zakynthos, dus helemaal niet zo oud is. Toch heerst er wel een serene rust die eeuwenoud aandoet. Het klooster is gewijd aan de maagd Maria en we besluiten een door de zusters gezegend namaak-icoon te kopen. “Bless you both”, zegt de non in haar beste Engels als we weer vertrekken. En dat voelen we ons: blessed, omdat we die fraaie ruïnes – sporen van een haast vergeten verleden – hebben ontdekt!
…
…
Praktisch
Dit is wandeling 2 uit Wandelen op Zakynthos (2e druk), een gids met 16 dagwandelingen, verspreid over dit Griekse eiland. Kijk op www.wandelenopzakynthos.nl voor meer informatie. Daar vind je ook de routebeschrijving van een andere wandeling uit de gids.
Wil je de gids direct bestellen? Dat kan natuurlijk ook. Ga daarvoor naar onze webshop.
Geef een reactie